خشکی چشم چیست؟
خشکی چشم (Dry Eye Syndrome)، یک بیماری شایع بوده که با حس ناخوشایند سوزش و خارش چشم همراه است؛ این بیماری به دلیل کاهش میزان رطوبت چشم در اثر عواملی مانند افزایش سن، عوامل محیطی، سوء تغذیه و کمبود ویتامین A بوجود می‌آید. چنانچه این عارضه به صورت مزمن بروز پیدا کند، باعث ایجاد التهاب قسمت قدانی چشم خواهد شد. یکی از معمول‌ترین سوالات بیماران این است که خشکی چشم چیست و چگونه می‌توان آن را درمان کرد. در ادامه به بررسی این‌گونه پرسش‌ها خواهیم پرداخت.
سندرم خشکی چشم چیست؟
این عارضه که به نام‌های، Keratitis Sicca و Keratoconjunctivitis Sicca در دنیای پزشکی شناخته می‌شود، ناشی از کمبود مزمن رطوبت به دلیل کاهش تولید اشک و یا کیفیت پایین اشک بوده که موجب عدم روانسازی در سطح داخلی چشم است. این عارضه به ظاهر سطحی می‌تواند باعث التهاب چشم و خراشیدگی شود.
بر اساس تحقیقات پزشکان:
“عامل ایجاد بیماری خشکی چشم، تغییر ترکیب همیشگی اشک است که در نتیجه موجب بروز مشکلاتی می‌شود. همچنین بیماری‌های خودایمنی و بافت کلاژن، بیماری‌های ژنتیکی و مادرزادی و عوامل ناشناخته دیگر در بروز این بیماری کاملا نقش دارند. در طی ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر به دلیل پیشرفت در تکنولوژی و استفاده مداوم از کامپیوترها همچنین گوشیهای هوشمند این عارضه تبدیل به بیماری‌های شایع در جامعه مدرن شده است. “
چه افرادی مستعد خشکی چشم هستند؟
فاکتورهای مختلفی در ایجاد این عارضه دخیل است:
- در مناطق با آب‌وهوای خشک و کویری این سندرم شایع است.
- افزایش سن از عوامل دیگر تشدیدکننده این بیماری است، به‌خصوص خانم‌های که در سن یائسگی هستند.
- استفاده از داروهای ضد حساسیت و ضد بارداری موجب بروز این بیماری است.
- افراد مبتلا به بیماری‌های خاص ورم مفاصل روماتوئید و عروق کلاژن بیشتر در معرض ابتلا هستند.
- استفاده طولانی مدت از لنزهای تماسی موجب خشکی در چشم خواهد شد.
- افراد دارای مشکلات پلک، چرخش پلک به بیرون (اکتروپیون) و چرخش پلک به داخل (انتروپیون) در معرض ابتلا بیشتر هستند.
خشکی چشم چگونه ایجاد می‌شود؟
اشک نقش محافظت، مرطوب‌کردن و تغذیه‌ای دارد و شامل سه لایه با نام‌های، موکوس (تراوش شده از غدد میوبین)، آبی (ترشح شده از غدد اشکی) و لیپید (تراوش شده از غدد جامی شکل ملتحمه) است. اشک لایه‌ای به ضخامت ۷ تا ۱۰ میکرومتر بر روی ملتحمه و قرنیه ایجاد کرده و مانع از خشکی و ورود آلودگی می‌شود. بروز این عارضه می‌تواند ناشی از عدم تناسب در مخلوط اشک و بنابراین تبخیر سریع آن یا تولید ناکافی آن باشد.
علائم خشکی چشم
این عارضه با علائم مختلفی همراه است که گاهی چندین مورد همزمان در شخص دیده می‌شود، علائمی مانند:
- حس سوزش و خارش
- تاری وکاهش دید مخصوصا در شب
- حس وجود جسم خارجی در چشم
- قرمزی چشم
- ناتوانی در استفاده از لنز
تشخیص خشکی چشم
علائم این بیماری در افراد متفاوت است و چشم هر شخص عکس‌العمل خاصی در زمان بروز مشکل نشان می‌دهد، بهترین راه تشخیص، معاینه توسط پزشک است. آزمایشات مختلفی جهت تشخیص وجود دارد:
- معاینه کامل چشم و بررسی تاریخچه بیماری‌های مرتبط انجام می‌شود.
- اندازه‌گیری حجم اشک که با آزمایش شیرمر انجام می شود. پزشک با قرار دادن نوار کاغذی روغنی در زیر پلک تحتانی میزان خیس شدن نوار را اندازه‌گیری می‌کند.
- تعیین کیفیت اشک، که پزشک با قرار دادن ماده رنگی بر روی قرنیه مدت زمان تبخیر اشک را اندازه گیری می‌کند.
علت خشکی چشم چیست؟
ازعوامل تاثیرگذار بر این بیماری می‌توان به افزایش سن، بعضی داروها، عوامل محیطی، لنزهای تماسی، مشکلات پلک، خیره شدن به صفحه مانیتور، بیماری‌های خاص، جراحی‌های لیزری و کمبود ویتامین A اشاره کرد.
راه‌های پیشگیری از خشکی چشم
جهت جلوگیری از بروز این عارضه، روش‌های مختلفی استفاده می‌شود، پرهیز از قرار گرفتن در برابر جریان هوای شدید، استفاده از بخور‌های خانگی جهت کاهش خشکی هوا در زمستان، استراحت دادن به چشم‌ها در هنگام کار با کامپیوتر، استفاده از امگا ۳ و ویتامین A در رژیم غذایی، عواملی هستند که به پیشگیری کمک می‌کنند.
نکات مهم در خصوص سندرم خشکی چشم
در زمان بروز مشکل علاوه بر درمان آن به نکاتی نیز باید توجه شود:
- مصرف داروهایی مانند، ضد حساسیت، افسردگی و ضدبارداری
- درمان بیماری‌های پلکی
- استفاده مداوم از لنزهای تماسی
راه‌ها و روش‌های مختلف درمان خشکی چشم
روش‌های مختلفی را می‌توان جهت درمان استفاده کرد؛ استفاده از اشک مصنوعی، قطره های ضد التهاب، درمان غدد مایبومیان و برخی شیوه‌های خانگی درمان‌های موثری برای خشکی چشم هستند.
درمان خانگی خشکی چشم
از درمان‌های خانگی می‌توان کمپرس آب گرم، استفاده از عینک آفتابی ، تمیز کردن پلک‌ها و استفاده درست از کامپیوتر را نام برد.
بیشتر بخوانید: خشکی چشم پس از عمل پی آر کی
کوید 19 و خشکی چشم
بیماری کرونا به تنهایی از دلایل ایجاد این عارضه نیست ، اما استفاده مداوم از ماسک در طی روز موجب برگشت هوای خروجی از بینی به سمت چشم‌ها شده و باعث ایجاد خشکی در چشم می‌شود که به آن اصطلاحاً MADE گفته می‌شود.
تاثیر سبک زندگی در خشکی چشم
این بیماری با تغییر در سبک زندگی مردم در کشور، خصوصا در دو دهه اخیر به دلیل استفاده از کامپیوترها و گوشیهای هوشمند از شایع‌ترین بیماری‌های آزاردهنده چشمی است . افزایش شیوع آن در سا‌ل‌های اخیر، با سبک زندگی، شیوه تغذیه، تحرک کم، افزایش استرس، آلودگی‌های محیطی و آب‌وهوا ارتباط مستقیمی دارد.
داروهای خشکی چشم
بسته به میزان و شدت مشکل، پزشک روش‌های درمان مختلفی پیشنهاد می‌کند، استفاده از قطرههای اشک مصنوعی، که داروهای محرک تولید اشک و داروهای نرم کننده هستند،مانند:
- Artelac، Aquaiss Artelac Advanced، Olixia ، Artipic (قطره های چشمی یکبار مصرف موجود در بازار داروئی ایران) یکی از روش‌های درمانی است.
- استفاده از داروهاي افزايش دهنده توليد و ترشح اشک مانند قطره چشمي سايکلوسپورين Cyclosporine eye drops، در این عارضه چشمیِ ناشي از بيماري هاي بافت همبند نظير سندروم شوگرن و روماتيسم مفصلي، موثر است.
قطرههای چشمی زیر معمولا برای رفع خشکی چشم، تجویز می‌شود.
استفاده از قطرههای چشمی زیر سبب خشکی چشم می‌شود:
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مزمن بودن علائمی مانند قرمزی، سوزش، خارش چشم و درد باید به پزشک مراجعه شود.
سخن پایانی
به طور کلی بیماری خشکی چشم دامنه گسترده‌ای داشته و بسیاری از افراد از آن رنج می‌برند؛ عمده مشکلات و موارد ایجاد سندرم خشکی چشم را می‌توان عوامل محیطی اعلام کرد. همچنین شرایط فیزیکی چشمان افراد نیز در ده‌های اخیر تغییر کرده است.
