قطره سیکلوسپورین (Cyclosporine)
با توجه به شیوع بالای خشکی چشم و عوارض آن، این بیماری به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی شناخته شده است. اگرچه خشکی چشم شایع است و کیفیت زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار داده، اما تنها یک دارو به نام قطره سیکلوسپورین Cyclosporine 0.5 درصد، توسط FDA ایالات متحده برای درمان آن تایید شده است. در این بررسی، ما اطلاعات پایه و بالینی را در مورد قطره لاکروسپورین بررسی می‌کنیم.
موارد مصرف قطره سیکلوسپورین
این دارو برای درمان نوع خاصی از خشکی چشم استفاده می‌شود، که عملکرد آن با افزایش مقدار اشک است، این قطره در موارد زیر استفاده می‌شود:
- پیوند قرنیه
- بیماری‌های ملتحمه یا یوئیت
همچنین قطره‌های چشمی سیکلوسپورین برای افزایش تولید اشک در بیماران با شرایط زیر مورد استفاده است:
- بیماری چشم خاص (مانند کراتوکونژونکتیویت سیکا)
- درمان بیماری آلرژیک چشم
بر اساس نظر پزشکان:
"قطره سیکلوسپورین بیش از دو دهه است که با موفقیت به‌عنوان یک تعدیل‌کننده ایمنی سیستمیک استفاده می‌شود و مطالعات متعددی مکانیسم‌های اثر آن را بررسی کرده‌اند. در سال 2003 یک فرمول از قطره چشمی سیکلوسپورین، توسط FDA برای درمان بیماری خشکی چشم تایید شد؛ این دارو همچنین برای درمان سایر اختلالات سطح چشمی که ممکن است دارای یک جزء التهابی مبتنی‌بر ایمنی باشند، برای مدیریت بلفاریت خلفی، خشکی چشم پس از لیزیک، عدم تحمل لنزهای تماسی، کراتوکونژونکتیویت آتوپیک، بیماری پیوند در مقابل میزبان و کراتیت استرومایی هرپسی کاربرد دارد. از آن‌جایی‌که این اختلالات اغلب نسبت به سایر درمان‌های موجود مقاوم هستند، این دارو یک مکمل جایگزین برای درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی موضعی است."
ساختار و خواص قطره لاکروسپورین
این قطره متعلق‌به دسته‌ای از داروهای است که به‌عنوان سرکوب‌کننده‌های ایمنی شناخته می‌شوند؛ همچنین به بیماران کمک میکند توانایی طبیعی خود برای تولید اشک را افزایش دهند.
مکانیسم اثر قطره چشم سیکلوسپورین
روش اصلی عمل این دارو، مهار تولید سیتوکین‌های دخیل در تنظیم فعال‌سازی سلول‌های T است. به‌طور خاص، سیکلوسپورین رونویسی اینترلوکین 2 را مهار میکند.
فارماکوکینتیک سیکلوسپورین
این قطره چشمی به‌صورت موضعی در چشم به‌عنوان تعدیل‌کننده جزئی سیستم ایمنی قوی عمل میکند، تصور می‌شود زمانی که لنفوسیت‌ها، (نوعی گلبول سفید خون سیستم ایمنی بدن) می‌میرند، در غدد اشکی تجمع کرده و تولید اشک کاهش می‌یابد. سیکلوسپورین این وضعیت را معکوس میکند و تولید اشک را افزایش می‌دهد، مدت زمان اثر این دارو ۳ تا ۶ ماه می‌باشد.
اشکال دارویی سیکلوسپورین
این دارو به‌صورت فرمول‌های خوراکی، تزریقی و همچنین امولسیون چشمی (قطره چشم) موجود است. هر ۱۰۰ میلی‌لیتر محلول استریل چشمی لاکروسپورین ۰.۵ درصد، حاوی ۰.۰۵ میلی گرم سیکلوسپورین است؛ این دارو به‌صورت ویال‌های یکبار مصرف استریل و بدون مواد نگهدارنده نیز عرضه می‌شود.
نحوه نگهداری از قطره چشم
این دارو در دمای اتاق، بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود.
مقدار مصرف قطره چشم لاکروسپورین
این دارو به میزان یک قطره هر ۱۲ ساعت یکبار استفاده می‌شود.
نکات قابل توصیه
در زمان مصرف این دارو به نکاتی زیر باید توجه شود:
- نباید این دارو به مدت طولانی مصرف شود.
- بین مصرف این دارو و قطرات چشمی دیگر حداقل 15 دقیقه فاصله باشد.
- به دلیل ایجاد تاری دید موقتی در زمان مصرف از رانندگی خودداری شود.
- اگر از فرم یکبار مصرف این دارو استفاده می کنید، ویال باز شده را بعد از استفاده دور بیندازید.
موارد منع مصرف
درصورت حساسیت دارویی، بارداری و سن زیر ۱۶ سال از مصرف این دارو خودداری شود.
هشدارها
چنانچه از لنزهای تماسی استفاده می‌شود در زمان مصرف آن را از چشم خارج کرده و ۱۵ دقیقه بعد مجدد در چشم قرار داده شود.
نحوه استفاده از قطره چشم سیکلوسپورین
جهت جلوگیری از آلودگی، نوک قطره چکان را لمس نکنید یا اجازه ندهید که چشم یا هر سطح دیگری را لمس کند، سپس پلک تحتانی را با انگشت کشیده سر را بالا گرفته و یک قطره از دارو در چشم چکانده شود. برخی از نمونه‌ها باید قبل از استفاده مخلوط شوند، برخی نیازی به مخلوط کردن ندارد، مایع شفاف و بی رنگ هستند. درصورتی که نیاز به مخلوط شدن است، قبل از استفاده آن را با چند بار وارونه کردن ویال به‌طور مساوی مخلوط کنید. قطره‌های مخلوط باید شیری و سفید به‌نظر برسند.
عوارض جانبی
هر دارو در کنار خواص درمانی، عوارض جانبی نیز ممکن است داشته باشد؛ مانند:
- سوزش چشم
- تورم پلک
- قرمزی چشم، ناراحتی شدید، پوسته‌پوسته شدن یا ترشح از چشم و شایع ترین عوارض جانبی عبارتند از:
- درد خفیف چشم
- چشمان خیس
- تاری دید
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
تداخلات دارویی
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروها را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آنها شود. بنابراین زمان استفاده این دارو، لیست تمام داروهای مصرفی خود را باید به پزشک اطلاع داد.
مصرف در شیردهی و بارداری
در زمان بارداری و شیردهی تنها در صورت نیاز استفاده شود.