قطره چشم سیکلوپنتولات
داروی سیکلوپنتولات (Cyclopentolate)، قبل از معاینه چشم (مانند معاینه عیوب انکساری) استفاده می‌شود. قطره چشمی سیکلوپنتولات به گروه دارویی آنتی کولینرژیک تعلق دارد که معمولاً به‌عنوان قطره چشم در معاینات برای گشاد کردن مردمک و جلوگیری از تمرکز انطباق چشم استفاده می‌شود. اینک به شرح کامل عملکرد و موارد مصرف این دارو می‌پردازیم.
موارد مصرف سیکلوپنتولات
این دارو در موارد زیر مورد استفاده است:
- جهت گشاد کردن (بزرگ کردن) مردمک در معاینه عیوب انکساری چشم (مانند انکسار سیکلوپلژیک یا افتالموسکوپی) استفاده می‌شود.
- این قطره در درمان بیماری به نام یووئیت قدامی (التهاب چشم) با بزرگ‌تر کردن مردمک چشم و شل کردن ماهیچه‌های چشم، درد را کاهش داده و به قسمت ملتهب چشم اجازه استراحت و بهبودی می‌دهد.
طبق تحقیقات پزشکان:
"سیکلوپنتولات، یک آنتاگونیست موسکارینی است. این دارو معمولاً 40 تا 50 دقیقه قبل ازعمل یا طبق دستور پزشک در چشم استفاده می‌شود و ممکن است لازم باشد دوز مصرفی، در 5 تا 10 دقیقه تکرار شود. این دارو فقط برای استفاده در چشم است و از طریق خوراکی یا تزریقی مصرف ندارد."
فارماکوکینتیک سیکلوپنتولات
شروع اثر دارو نسبتاً سریع می‌باشد، در فلج تطابق، ۲۵ تا ۷۵ دقیقه و طول زمان اثر ۲۴ ساعت بوده، در گشادی مردمک ۱۵ تا ۶۰ دقیقه و طول زمان اثر ۶ تا ۲۴ ساعت می‌باشد.
مکانیسم اثر قطره چشم سیکلوپنتولات
سیکلوپنتولات متعلق به دسته ای از داروها به نام آنتی کولینرژیک است که عملکرد متفاوتی نسبت به استروئیدها دارد.
- معمولاً در معاینات چشمی با بلوک اسفنکتر عنبیه، در پاسخ به تحریکات کولینرژیک موجب گشاد شدن مردمک می‌شود.
- با بلوک کردن عضلات جسم مژگانی در پاسخ به تحریکات کولینرژیک، باعث فلج تطابق چشم می‌شود.
ساختار و خواص سیکلوپنتولات
این قطره یک عامل آنتی کولینرژیک مصنوعی است که باعث میدریاز و سیکلوپلژی می‌شود. از مزایای این دارو می‌توان به شروع سریع اثر و بهبود آن اشاره کرد و معمولاً در معاینات چشمی عیوب انکساری برای کمک به آرامش و گشاد شدن مردمک ها استفاده می‌شود.
مقدار مصرف قطره چشم سیکلوپنتولات
نحوه مصرف به شرح زیر است:
بزرگسالان
به میزان یک تا دو قطره بسته به نوع درمان هر۶ تا ۸ ساعت
کودکان
به میزان یک قطره سیکلوپنتولات در کودکان بیش از 3 ماه تا 12 سال
نحوه استفاده از قطره چشم سیکلوپنتولات
سر خود را به عقب خم کنید، به سمت بالا نگاه کرده و پلک تحتانی کشیده، یک قطره از دارو در چشم ریخته شود. به آرامی چشمان را به مدت چند دقیقه بسته و یک انگشت را در گوشه چشم (نزدیک بینی) قرار داده و چند دقیقه فشار ملایمی وارد شود.
نحوه نگهداری از قطره چشم سیکلوپنتولات
این دارو به صورت عمودی در جای خشک، دور از نور شدید و در دمای کمتر از 25 درجه سانتیگراد (دمای اتاق) نگهداری شود.
نکات قابل توصیه
در زمان مصرف به نکات زیر توجه شود:
- مصرف این قطره باعث افزایش حساسیت به نور می‌شود؛ در صورت طولانی بودن علائم به پزشک مراجعه شود.
- در زمان مصرف، افزایش فشار داخلی بینی و دستگاه اشکی به خصوص در کودکان کنترل شود.
موارد منع مصرف
این قطره برای استفاده در بیماران مبتلا به گلوکوم زاویه باریک درمان نشده (آب سیاه با زاویه بسته) ممنوع می‌باشد، همچنین در افراد مبتلا به سندرم داون و کسانی که مستعد افزایش فشار داخل چشم هستند با احتیاط مصرف شود.
هشدارها
در زمان مصرف این دارو تاری دید موقت همچنین سرگیجه ایجاد می‌شود و بهتر است پس از استفاده، از انجام کار با ابزارآلات دقیق و رانندگی پرهیز شود.
عوارض جانبی
این دارو در کنار اثرات درمانی مثبت عوارضی نیز به همراه دارد مانند:
- عوارض چشمی
میزان تطابق چشم را کاهش داده و گاهی منجر به سوزش و قرمزی چشم و تاری دید می‌شود.
- عوارض عمومی
سوزش پوست، بی‌قراری، تشنج و تاکی کاردی
تداخلات دارویی
داروهایی که با سیکلوپنتولات چشمی تداخل دارند عبارتند از:
- استیل کولین چشمی
- بتانکل
- کارباکول چشمی
- سئویملین
- دمکاریوم بروماید چشمی
- دونپزیل
- اکوتیوفات یدید چشمی
- گالانتامین
مصرف در شیردهی و بارداری
مصرف قطره سیکلوپنتولات در دوران بارداری و شیردهی بدون تجویز پزشک، ممنوع است.