بازگشت
اپتومتریست یا بینایی سنج کیست و چه وظایفی دارد؟
آنچه می‌خوانید :
اپتومتری، یکی از شاخه‌های چشم پزشکی است که به بررسی زمینه‌های اولیه بینایی می پردازد. اپتومتریست، کسی است که مجوز اپتومتری را دارد و در زمینه‌هایی همچون معاینه چشم، نوشتن نسخه برای لنز و عینک‌های تماسی، تشخیص ناهنجاری‌های چشمی و درمان برخی بیماری‌های چشم فعالیت می‌کند.
در واقع با کمک اپتومتریست یا بینایی سنج می‌توان به سمت چشم‌های سالم‌تر قدم برداشت و در صورت تشخیص بیماری یا شرایط خاص، آنان بهترین برنامه پیشگیری و درمان را پیش‌رو قرار می‌دهند.
اپتومتری چیست؟
اپتومتری یا همان بینایی سنجی، رشته‌ای پر از احتمالات است و کسی که در این زمینه فعالیت می‌کند، به مراقبت از چشم و سلامت بصری می‌پردازد و به‌روش‌های مختلفی به بیماران کمک می‌کند که چگونه در راستای درمان مشکلات بینایی خود قدم بردارد. در این رشته با کمک وسایل کمک‌کننده چشم پزشکی و تجویز عدسی‌های مناسب به‌بررسی اختلالات بینایی می‌پردازند و گاهی اوقات نیز برای رفع مشکلات بینایی گسترده، تمرین‌های چشمی پیشنهاد می‌دهند که به رفع ضعف در بینایی بسیار کمک می‌کند.
اپتومتریست، جزء مراقبین ابتدایی مشکلات بینایی است که با بهره‌مندی از ابزار و دستگاه‌های چشم‌پزشکی، نوع و سطح مشکلات بینایی را به‌راحتی تشخیص می‌دهد. او تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد که با تجویز وسایل کمکی چشم مانند عینک یا لنزهای تماسی و همچنین تمرینات چشمی و مراقبت‌های لازم، مشکل فرد بیمار را رفع کند. همچنین درصورت تشخیص یا احتمال هرگونه اختلال چشمی و نیاز به درمان و مراقبت‌های جدی، بیمار را به متخصص چشم و دیگر متخصصین معرفی می‌کند.
اپتومتریست‌ها همان متخصصان مراقبت از چشم هستند که مراقبت‌های اولیه بینایی را با انجام آزمایشات بینایی شروع و تغییرات بینایی را مدیریت می کنند.
آشنایی با تفاوت اپتومتریست و چشم پزشک
خیلی‌ها در مورد تفاوت بین بینایی‌سنج و چشم پزشک آگاهی ندارند؛ اگرچه هر دوی آن‌ها به مراقبت‌های چشم می‌پردازند، اما تفاوت‌های بسیاری بین‌شان وجود دارد. چشم پزشک و اپتومتریست هر دو نقش مهمی در ارائه مراقبت‌های چشم ایفا می‌کنند؛ اما سطح آموزش و تخصص هر یک کاملاً متفاوت است. اپتومتریست‌ها هیچ‌گاه به‌عنوان چشم پزشک شناخته نمی شوند. این دسته از متخصصین با گذراندن دوره چهار ساله بینایی سنجی و حداقل سه سال دوره دانشگاهی، مدرک دکترای اپتومتری را دریافت می‌کنند که اقدامات آن‌ها شامل معاینات چشمی و آزمایشات بینایی، تشخیص برخی ناهنجاری‌های چشمی و تجویز دارو برای بیماری‌های چشمی است.
متخصص چشم پزشکی، کسی است که در زمینه مراقبت‌های چشم و بینایی تخصص دارد و سطح آموزش، تشخیص و درمان آن با اپتومتریست‌ها کاملاً متفاوت است. او به‌عنوان یک پزشک چشم، دوره تحصیلی حداقل ۸ ساله را می گذراند، دارای مجوز طبابت و جراحی است، برای تمام بیماری‌های چشم دوره آموزشی و درمانی گذرانده است و درعین‌حال برای اصلاح مشکلات بینایی، لنز و عینک تجویز می‌کند. البته برخی از متخصصین با گذراندن دوره‌های آموزشی اضافی و گسترده‌تر در زمینه خاصی از مراقبت‌های پزشکی یا عمل چشم فعالیت دارند که به این دسته از پزشکان چشم، فوق تخصص می‌گویند.
شرح وظایف اپتومتریست چیست؟
یک اپتومتریست در زمینه مراقبت‌های اولیه چشم که شامل موارد زیر است، تخصص دارد:
- ارائه تست بینایی و معاینه چشم
- تجویز و نصب لنزهای اصلاحی
- شناسایی و نظارت بر شرایط چشم مرتبط با بیماری‌های دیگر مانند دیابت
- ارائه بینایی درمانی و کمک‌های کم بینایی
- درمان مشکلات رایج چشم مانند آب سیاه (گلوکوم)
سطح تحصیلات:
اپتومتریست‌ها، دوره تحصیلی اپتومتری را حدود ۴ سال می‌گذرانند و سپس مدرک دکترای بینایی سنجی خود را دریافت می‌کنند. آموزش این دسته از متخصصان چشم پزشکی شامل چند مرحله است :
- شرکت در دانشگاه و دریافت مدرک لیسانس در رشته علوم و یا پیش پزشکی
- گذراندن آزمون پذیرش بینایی‌سنجی و ورود به دوره چهار ساله دکتری بینایی‌سنجی
- کسب مدرک دکترا و شرکت در آزمون‌های هیئت ملی در بینایی‌سنجی
- درخواست و دریافت مجوز برای انجام اپتومتری
بعد از دریافت مجوز، اپتومتریست می‌تواند هم برای دریافت فلوشیپ و هم برای گذراندن دوره‌های آموزشی بالینی شرکت کند.
دامنه خدمات:
اپتومتریست‌ها، توانایی انجام جراحی چشم را ندارند و تنها می‌توانند دارو تجویز کنند و یا بیماری‌های چشم را درمان کنند. آنان به‌راحتی ناهنجاری‌ها، بیماری‌های رایج چشمی و همچنین مشکلاتی که منجر به ازدست‌دادن دائمی بینایی یا حتی کوری می‌شود را تشخیص می‌دهند. مانند:
- گلوکوم، بیماری‌های آسیب‌زننده به عصب بینایی
- آب مروارید
- دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن، تجزیه بافت‌های حساس چشم به نور
- رتینوپاتی دیابتی
شرح وظایف چشم پزشک چیست؟
چشم پزشک، به ترمیم آسیب‌های ناشی از ضربه، تشخیص بیماری‌های چشم و تجویز دارو می‌پردازد که مسئولیت آن شامل وظایف ساده تا پیشرفته مانند جراحی است. او همچنین می‌تواند در یکی از زمینه‌های مراقبت چشم تخصص داشته باشد؛ مانند درمان چشم کودکان.
جالب است بدانید، یک چشم پزشک موفق کسی است که تلاش خود را برای به‌روز نگه داشتن دانش خود در مورد انواع بیماری‌ها، عملکردها و آناتومی چشم انجام می‌دهد.
دامنه خدمات:
- ارائه مراقبت‌های معمول مانند آزمایش بینایی و تجویز عینک و لنزهای تماسی
- انجام جراحی‌های اصلاحی مانند ترمیم جراحات قرنیه و برداشتن آب مروارید
- انجام روش‌های جراحی پیشرفته مانند جراحی با لیزر
- تشخیص و درمان بیماری چشم و آسیب‌های چشمی
- مدیریت کلینیک‌های اورژانسی چشم، کلینیک‌های سرپایی و یا سایر کلینیک‌های تخصصی چشم
- درمان اختلالات پزشکی که بر بینایی تاثیرگذار است
- استفاده از روش‌های درمانی و انجام بیوپسی
دامنه تحصیلات:
- مدرک پزشکی در چشم پزشکی
- گذراندن موفقیت‌آمیز دوره‌ای کارآموزی و رزیدنتی در چشم پزشکی
- مجوز ایالتی برای فعالیت چشم پزشکی
- دانش کاری در مورد انواع بیماری‌ها، عملکردها و آناتومی چشم
- مهارت‌های فیزیکی و دانش عالی پزشکی
- هماهنگی خوب دست و چشم
- مهارت‌های سازمانی، ارتباطی، حل مسئله و تصمیم‌گیری قوی
- مهارت‌های اداری و مدیریتی خوب
چشم پزشک یا اپتومتریست، کدام یک بهتر است؟
بیشتر افراد بعد از آگاهی در مورد مشکلات چشمی برای انتخاب پزشک مناسب دچار مشکل می‌شوند و هیچ اطلاعی از تفاوت میان اپتومتریست و چشم پزشک ندارند. اما در صورت شناخت وظایف هر کدام به‌راحتی می‌توانند برای درمان مشکل چشم، بهترین پزشک را انتخاب کنند و هر چه سریع‌تر برای درمان چاره‌ای بیاندیشند.
همانطور که متوجه شدید، اپتومتریست کسی است که در زمینه مراقبت‌های اولیه چشم فعالیت دارد؛ درحالیکه دامنه خدمات چشم پزشک بسیار گسترده است و دوره‌های آموزشی طولانی‌تری را سپری کرده است. همچنین اطلاعات بیشتری برای تجویز دارو و انتخاب بهترین روش درمانی کسب کرده‌اند و مهارت درمانگری آن‌ها بالاتر است.
پس اگر به دنبال پزشکی هستید که معاینه چشم شما را به‌صورت دوره‌ای انجام دهد و سطح بینایی‌تان را بسنجد، اپتومتریست مناسب‌تر است. این دسته از چشم پزشکان گاها به‌دلیل تشخیص مداوم میزان ضعیفی چشم در تشخیص میزان ضعیفی و تعیین نمره چشم مهارت و تجربه بیشتری دارند. اما درصورت تشخیص بیماری یا مشکل خاص در سیستم چشمی بهتر است به متخصص حرفه‌ای مراجعه کنید تا درمان با مهارت کافی انجام شود.
از چه سنی برای معاینه چشم باید مراجعه نماییم؟
هنگام ورود به مدرسه، پدر و مادرهای عزیز، کودکان خود را برای ویزیت، وضعیت بدنی ورزشی و به‌روزرسانی واکسیناسیون نزد پزشک می‌برند. مراقبت‌های پیشگیرانه برای حفظ سلامتی و شکوفایی کودکان بسیار اهمیت دارد؛ اما در مورد چشم‌های کودک چه تصمیمی باید گرفت و چه زمانی باید برای اولین معاینه چشم کودک برنامه ریزی کرد؟
اکثر پدر و مادرها برای معاینه چشم کودک از دوره پیش دبستانی برنامه ریزی نمی‌کنند؛ مگر اینکه مشکل آشکاری رخ دهد. به‌طور معمول، در بینایی‌سنجی مدرسه برخی مشکلات مهم ممکن است نادیده گرفته شود که می‌تواند بینایی و یادگیری کودک را تحت تأثیر قرار دهد. طبق نظر انجمن بینایی سنجی آمریکا، نوزدان برای اولین بار باید معاینه جامع چشم خود را در 6 ماهگی با اپتومتریست انجام دهند که به توصیه پزشکان، در صورت مشاهده مورد مشکوک یا سابقه خانوادگی، انجام معاینه از بدو تولد تا 2 سالگی ضروری است. پس از آن نیز، کودکان باید در 3 سالگی و درست قبل از ورود به مهدکودک در حدود سن 5 الی 6 سالگی معاینه چشم شوند.
به توصیه متخصصان مراقبت از چشم، هر یک الی دو سال یک بار معاینه چشم بسیار اهمیت دارد، این توصیه ممکن است با توجه به سن شما، عوامل خطر و یا اینکه از عینک یا لنزتماسی استفاده می‌کنید متفاوت باشد. اگرچه گاهی اوقات غربالگری بینایی برای کودکان در دوران مدرسه انجام می‌شود، معاینه چشم جای خود دارد و بسیار پراهمیت است.
به‌همین‌دلیل، توصیه می‌شود کودکان معاینه اولیه چشم خود را در 6 ماهگی انجام دهند؛ سپس در سن سه سالگی و دوباره قبل از شروع کلاس اول امتحان دیگر انجام شود. درصورتی‌که کودک در معرض خطر نباشد، می‌تواند هر سال معاینه چشم خود را تا سن 18 سالگی ادامه دهد.
با دیدن چه علائمی باید به اپتومتریست مراجعه کرد؟
به‌طورمعمول، مراجعه سالانه به اپتومتریست بسیار اهمیت دارد؛ اما برخی‌ها از انجام این کار غافل‌اند. با به‌تعویق‌انداختن معاینه چشم، ممکن است بینایی به خطر بیوفتد؛ پس اگر مدتی است که معاینه چشم انجام ندادید و یا با هریک‌از علائم زیر روبرو شدید، باید در اسرع وقت یک قرار ملاقات با بینایی سنج داشته باشید:
- تجربه سردردهای مکرر و تغییرات در توانایی دید
- مشاهده خستگی یا درد چشم‌ها
- تاری دید یا سایر مشکلات بینایی غیرطبیعی
- چشمک زدن یکی از شایع‌ترین علامت‌های بدتر شدن بینایی
طبق تخمین انجمن بینایی سنجی:
"مشکلات بینایی حدود 75 درصد غربالگری بینایی کودکان در مدرسه غیرقابل تشخیص است و تنها 4 درصد اطلاعات قابل تشخیص توسط معاینه جامع با کمک غربالگری مشخص می شود. بنابراین بهتر است کودکان را قبل از مدرسه نظر اپتومتریست ببرید و بعد از آن نیز به صورت سالانه به پزشک مراجعه کنید."
سخن پایانی
مراجعه به اپتومتریست برای معاینه سالانه و تشخیص مشکلات چشم، بهترین انتخاب است که در صورت بروز مشکلات جدی برای ساختار چشم، شما را نزد متخصص چشم ارجاع می‌دهد. در واقع بینایی سنج چشم شما را در تمام جهات اعم از هر گونه علائم بیماری چشم، ضخامت قرینه، دید محیطی و فشار مایع چشم بررسی می‌کند و برای این کار از ابزار تخصصی چشم برخوردار است.
