کور رنگی چشم چیست؟
کور رنگی یکی از عارضه‌های شایع است که بسیاری از افراد با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. کوررنگی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد قادر به تشخیص رنگ‌ها نیست و اغلب نمی‌تواند رنگ‌های خاص را از یکدیگر جدا کند؛ افرادی که به این نوع عارضه دچار هستند دارای اختلال یا عدم توانایی در رنگ‌دانه‌های حسگر رنگ در چشم هستند. ناگفته نماند که این بیماری، مقدارهای متغیری دارد و برخی از افراد به‌صورت شدید و برخی خفیف دچار آن می‌شوند.
کور رنگی چیست؟
شبکیه چشم، از سلول‌های مخروطی تشکیل شده است که دارای رنگ‌دانه‌هایی با پردازش صحیح رنگ‌های اولیه یعنی قرمز، سبز و آبی است که سبب دیدن طیف گسترده رنگ‌ها می‌شوند. کور رنگی در واقع آسیب‌دیدن این سلول‌ها است که سبب می‌شود تشخیص رنگ‌ها به‌درستی انجام نگیرد.
وجود این دو شبکیه که سلول مخروطی و میله‌ای نام دارد، باعث شده هرکدام وظیفه خاص داشته باشند. سلول میله‌ای وظیفه تشخیص نور و تاریکی دارد و در مقابل، سلول مخروطی وظیفه تشخیص رنگ‌ها را به‌عهده دارد. حال زمانی که یک فرد به‌صورت شدید دچار کوررنگی باشد درواقع هر سه سلول مخروطی را ندارد. زمانی که یک فرد دارای کوررنگی ملایم است به این معناست که وی هر سه سلول مخروطی را دارد اما یکی از آنها به‌درستی کار نمی‌کند.
انواع کور رنگی
انواع کور رنگی در چشم تفاوت‌هایی دارد که هرکدام نسبت‌به دیگری متفاوت است و یک فرد می‌تواند دارای یکی از آنها باشد.
تک‌رنگ‌بینی
تک رنگی همان کوررنگی کامل است که هیچ از سلول‌های مخروطی قادر به دریافت رنگ نیستند؛ این نوع بیماری که بسیار نادر است، فرد قادر به دیدن هیچ رنگی نیست.
دورنگ‌بینی
زمانی‌که از بین سه سلول مخروطی یکی از آنها دچار مشکل شود، فرد در یکی از رنگ‌ها کوررنگ می‌شود و به دورنگ بینی مبتلا می‌شود. بسته به‌این‌که کدام سلول دچار مشکل شود، فرد دچار سبز کوری، سرخ کوری و آبی کوری می‌شود.
سه‌رنگ‌بینی نابهنجار
در این نوع از اختلال هر سه سلول مخروطی فعالیت می‌کنند اما تحریک‌پذیری آنها تغییر کرده است. این نوع کوررنگی نسبت به انواع دیگر بسیار رایج‌تر است.
علائم کوررنگی چیست؟
رایج‌ترین علائم کوررنگی تغییر در بینایی است؛ همان‌طورکه به آن اشاره کردیم در این بیماری عدم تشخیص رنگ‌ها بسیار پررنگ است. شاید برای شما هم پیش‌آمده باشد که محیط اطراف خود را آن‌طور که دیگران توصیف می‌کنند نبینید؛ اگر چنین علامتی را داشته باشید، لازم است پیگیری‌های لازم را انجام دهید تا این بیماری شدت پیدا نکند.
بیشتر بخوانید: شب کوری
علل بروز کور رنگی چیست؟
ممکن است کمبود دید در رنگ‌ها داشته باشید و ندانید؛ برخی از افراد وقتی متوجه می‌شوند که خود یا فرزندشان این بیماری را دارند و دچار سردرگمی می‌شوند؛ به‌طور مثال زمانی که در تمایز رنگ‌ها در چراغ راهنمایی یا تفسیر مواد آموزشی با کد رنگی با مشکل مواجه می‌شوند. در ادامه به عللی که ممکن است باعث این بیماری شوند اشاره می‌کنیم.
اختلال ژنتیکی یا ارثی
شایع‌ترین علل بروز کوررنگی، اختلال ژنتیکی یا ارثی است که کمبود تشخیص رنگ ارثی در مردان بسیار بیشتر از زنان است. شایع‌ترین کمبود رنگ قرمز-سبز است و کمبود آبی-زرد بسیار کمتر است و به‌ندرت پیش می‌آید که فرد اصلاً دید رنگی نداشته باشد.
شما می‌توانید درجه خفیف، متوسط یا شدید این اختلال را به ارث ببرید؛ کمبود رنگ ارثی معمولاً روی هر دو چشم تأثیر می‌گذارد و شدت آن در طول زندگی تغییر نمی‌کند.
کهولت سن
به‌وجودآمدن این عارضه می‌تواند به‌دلیل کهولت سن و پیری نیز باشد. با افزایش سن، کاهش بینایی و کم‌بینی رنگ به‌تدریج اتفاق می‌افتد.
مواد شیمیایی
طبق بررسی‌های انجام شده قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی در محل کار، مانند دی سولفید کربن و کودها، ممکن است باعث کاهش دید رنگی شود.
بیماری خاص
بیماری‌هایی همچون گلوکوم یا آب‌سیاه، دیابت، پارکینسون، آلزایمر و اسکلروز وجود دارند که به شبکیه آسیب وارد کنند و در نهایت باعث کوری رنگ شوند. افرادی که به‌این صورت دچار این عارضه می‌شوند ممکن است یک‌چشم بیشتر از دیگری تحت‌تأثیر قرار گیرد و اگر بیماری زمینه‌ای قابل‌درمان باشد، کمبود رنگ ممکن است بهتر شود.
دارو خاص
برخی از داروها به‌گونه‌ای هستند که می‌توانند دید رنگی چشم را تحت تاثیر قرار دهند و یا باعث آسیب رساندن به شبکیه شوند. برخی از این داروهای خاص عبارتند از: آنتی‌بیوتیک اتامبوتول که به‌منظور درمان سل تجویز می‌شود و داروهای ضد روان‌پریشی کلرپرومازین “chlorpromazine” و تیوریدازین “thioridazine” است.
تشخیص کوررنگی
تشخیص رنگ‌ها به‌صورت ذهنی است، ازاین‌رو فرد نمی‌تواند تشخیص دهد که آیا دید او شبیه افراد دیگر که دارای دید کامل هستند، است یا خیر. پزشکان بهترین گزینه برای تشخیص کوررنگی هستند چرا که می‌توانند با استفاده از تست‌های مختلف بررسی کنند که آیا فرد دارای Color blind است یا خیر؛ ازاین‌رو هیچ راه دیگری به‌منظور بررسی برای وضعیت بینایی رنگی توسط خود فرد وجود ندارد.
تست‌های کور رنگی
تست تشخیص کوررنگی، تستی است که پزشک متخصص چشم با کمک آن، توانایی فرد را تشخیص تفاوت بین رنگ‌های اندازه‌گیری و مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر شخص نتواند این تست را با موفقیت پشت سر گذارند به‌احتمال زیادی دارای بیماری کوررنگی در چشم است. تست‌هایی که در این جهت انجام می‌شود بسیار متنوع و متغیر است و برخی از آنها شامل تست رنگ ایشی‌هارا، تست نابه‌هنجاری‌سنج ادراک رنگ، تست رنگ سودوایزوکروماتیک HRR، تست صد سایه‌ی رنگی فرانسورث ـ مانسل می‌شود.
در طی آزمایش بینایی رنگ چه اتفاقی می‌افتد؟
یک‌چشم پوشانده می‌شود و سپس با استفاده از چشم بدون پوشش، به یک سری کارت‌های تست نگاه کرده می‌شود. هر کارت حاوی یک الگوی نقطه چند رنگ است و در هر الگوی رنگی یک عدد یا نماد وجود دارد. اگر امکان شناسایی عدد یا نماد توسط فرد باشد به پزشک اطلاع داده می‌شود.
راه‌های درمان کور رنگی
تا به امروز راه درمان مشخصی برای درمان کور رنگی چشم ابداع نشده است اما روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند در بینایی رنگ‌ها به فرد کمک کند. افرادی که دارای مشکل در بینایی رنگ قرمز و سبز هستند می‌توانند با استفاده از لنزهای خاص، این رنگ‌ها را با وضوح بیشتر و دقیق‌تر ببینند. ناگفته نماند که از این لنزها تنها می‌توان در فضای باز و زیر نورهای درخشان استفاده کرد.
همچنین برنامه‌ها و اپلیکیشن‌هایی طراحی شده است که در تشخیص رنگ‌ها به افراد کمک می‌کند تا با گرفتن عکس و مشخص‌کردن نقطه‌ای از عکس، رنگ موردنظر را تشخیص دهند.
درمان‌های خانگی کوررنگی
بسیاری از افراد که دارای این بیماری هستند به دنبال روش‌ها و درمان‌های خانگی می‌گردند.
طبق بررسی‌های انجام شده و نظر پزشکان:
"بیماری کور رنگی به‌گونه‌ای نیست که بتوان با درمان‌های خانگی، آن را کاهش داد؛ لذا ماهیت این بیماری و عارضه به شبکیه چشم، بازمی‌گردد و هیچ راهکار خانگی نمی‌تواند بر روی کور رنگی چشم تاثیر بگذارد. تابه‌حال تنها مواردی که در خصوص بهبود بینایی رنگ برای این افراد کشف شده مربوط به استفاده از عینک و لنزهای مرتبط است."
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
مراجعه به‌موقع به پزشک می‌تواند از بسیاری عواقب و آسیب جلوگیری کند؛ ازآنجایی‌که کوررنگی جز بیماری‌های خاموش است و اکثر اوقات بیمار نمی‌تواند به‌سادگی متوجه آن شود، ممکن است یک پروسه طولانی داشته باشد.
ازاین‌رو در اولین موقعیت که بیمار متوجه کاهش بینایی در رنگ‌ها می‌شود و یا اینکه احساس می‌کند بینایی او با چیزی که افراد از آن تعریف می‌کنند متفاوت است می‌بایست به پزشک مراجعه کند.
مراجعه به‌موقع و زودهنگام باعث می‌شود مسیر درمانی بسیار کوتاه‌تر و سریع‌تر پیش رود.
در هنگام مراجعه به پزشک، چه سوالاتی باید کرد؟
در هنگام مراجعه به پزشک، سوال‌هایی وجود دارد که لازم است پرسیده شود؛ مهم‌ترین این سوال‌ها شامل نوع درمان، میزان شدت بیماری و نوع کوررنگی است. زمانی که بیمار از وضعیت خود باخبر باشد، می‌تواند شرایط خود را کنترل کند و با آگاهی کامل، قدم بر دارد.
سخن پایانی
کوررنگی از جمله بیماری‌هایی است که بروز آن می‌تواند علت‌های مختلف از جمله وراثت، مصرف داروهای خاص، داشتن بیماری خاص و قرارگرفتن در برابر برخی بیماری‌های خاص داشته باشد. متاسفانه تا به امروز هیچ درمان قطعی برای کوررنگی چشم کشف نشده اما راهکارهای ساده‌ای وجود دارد که پزشک معالج می‌تواند آنها را باتوجه‌به وضعیت فرد ارائه دهد. امیدواریم اطلاعات کافی در خصوص این بیماری را از این مقاله گرفته باشید، فراموش نکنید که در صورت داشتن هرگونه سوال و تجربه، آن را با ما به اشتراک بگذارید.
